Końcówki biegunowe, blaszki i łączenie akumulatorów

Akumulatory duże i małe, podobnie jak baterie do zegarka czy latarki posiadają wyprowadzenia biegunowe: plus i minus. Za pomocą tych wyprowadzeń urządzenie pobiera energię. W przypadku akumulatorów możliwe jest wielokrotne naładowanie pod odpowiednim dla danej baterii napięciem i odbudowanie pojemności nominalnej. Baterie nie powinny być ładowane - z założenia są jednorazowe.

W akumulatorkach bezobsługowych o pojemnościach do 15 Ah i napięciu 12V, najczęściej stosowanych w zasilaczach UPS niewielkiej mocy, stosuje się dwa rodzaje końcówek, różniące się szerokością.

Kształt i wielkość wyprowadzeń zależy przede wszystkim od wielkości akumulatora. Rozmiary terminali dobierane są stosownie do zakładanego poboru prądu i wynikających z tego przekrojów kabli, za pomocą których realizowane jest łączenie akumulatorów w szeregi lub podłączenie pojedynczej baterii do urządzenia zasilającego.

Końcówki wąskie o szerokości ~4,7 mm oznaczane zależnie od producenta jako: F1, T1, Faston 187. Takie końcówki stosowane są najczęściej w urządzeniach alarmowych, czujnikach gazu, małych systemach kontroli dostępu. Bardzo rzadko występują w akumulatorach powyżej 7,5 Ah.

Końcówki szerokie o szerokości ~6,3 mm oznaczane zależnie od producenta jako: F2, T2, Faston 250. Szersze końcówki mają zastosowanie w większości przypadków głównie na urządzeniach UPS, wszędzie tam gdzie dopuszczalne jest większe obciążenie, spotyka się je również w alarmach. Bardzo rzadko występują w akumulatorach poniżej 5 Ah.

Czy można stosować zamiennie końcówki 4,7 mm i 6,3 mm

Zdecydowanie nie zalecamy w tej kwestii dowolności. Kable zakończone konektorami żeńskimi F1 czy też T1 o szerokości ~4,7 mm przeznaczone są do akumulatorów z takimi właśnie terminalami. Podobnie sprawa ma się w przypadku szerokich końcówek oznaczanych lako F2, T2 lub L o szerokości ~6,3 mm - nie można ich stosować do akumulatorów z wąskimi terminalami.

Przy zakupie akumulatorów sprzedawca powinien określić jakie akumulatory proponuje i uprzedzić o różnicach. Wiele modeli akumulatorów nie posiada oznaczenia szerokości końcówek na obudowie - akumulatory z szerokimi i z wąskimi końcówkami są oznaczone dokładnie tak samo. Inne modele posiadają oznaczenie rodzaju końcówek zawarte w nazwie, modelu.

Dopasowanie końcówek okablowania do akumulatorów

W przypadku jeżeli zostały zakupione akumulatory z końcówkami niedopasowanymi do istniejącego okablowania istnieją dwa dobre sposoby aby wybrnąć z kłopotów.

Pierwszym i najlepszym jest dostosowanie okablowania do końcówek zakupionych akumulatorów. W celu dostosowania istniejącego okablowania do źle dobranych akumulatorów można wymienić okablowanie a dokładniej końcówki połączeniowe. Przy małej ilości akumulatorów oraz dostępie do niezbędnych narzędzi jest to najlepszy sposób. Przy większej ilości akumulatorów zadanie może się okazać bardzo pracochłonne.

Drugim sposobem, prawie tak samo dobrym jak zmiana okablowania, jest zastosowanie przejściówki - adaptera T1/T2 (F1/F2). Adaptery zmieniają szerokość i pozwalają na poprawne podłączenie akumulatorów z szerokimi końcówkami do okablowania z końcówkami 4,7 mm 187 Faston. Istnieją też adaptery realizujące odwrotne zadanie - łączenie akumulatorów wąskimi końcówkami z okablowaniem 6,3 mm (250 Faston). Zastosowanie przejściówki nie sprawi, że kontakt będzie lepszy niż bezpośredni ale wzrost rezystancji połączenia jest akceptowalny a najczęściej pomijalne mały przy prądach rzędu kilku amperów bo takie zwykle są pobierane z  małych akumulatorach. Przy znacznie większym poborze prądu, rzędu kilkudziesięciu amperów należy zwrócić szczególną uwagę na pewność połączenia.

Trzeci sposób, niezalecany to siłowe dopasowanie połączenia. Wciśnięcie kabli z końcówkami 4,7 mm na akumulator 6,3 mm może zapewnić niezłe połączenie, powoduje jednak uszkodzenie końcówek. Wsunięcie kabli z szerokimi końcówkami na wąskie terminale 4,7 i ich zaciśnięcie kombinerkami daje podobny efekt, to jest może się udać ale powoduje zniszczenie końcówek.

Montaż szerokich końcówek bez dopasowania

Najgorszym scenariuszem jest montaż szerokich końcówek na wąskich terminalach bez jakiegokolwiek dopasowania, ponieważ w takim wypadku połączenie będzie bardzo niepewne. Niepoprawnie kontaktujące połączenie może wprawdzie pozwolić na uruchomienie UPS, a nawet poprawne ładowanie akumulatora i pracę urządzenia w trybie sieciowym jednak prawie zawsze będzie skutkowało problemami w momencie braku zasilania podstawowego, przełączenia na zasilanie bateryjne. W takiej sytuacji na niepewnym połączeniu następuje spadek napięcia na tyle duży, że urządzenie UPS sygnalizuje wyczerpany akumulator lub nawet wyłącza. Dzieje się tak mimo, że akumulator jest naładowany i posiada odpowiednią pojemność. Przy niepewnym połączeniu przejście w tryb bateryjny i dalsza praca uda się jedynie dla bardzo małych obciążeń.

Opisane powyżej niedopasowanie kocówek wymagają przerwania pracy urządzenia i wykonania naprawy. W wyniku niedopasowania i nadmiernej rezystancji może nastąpić intensywne nagrzewanie lub iskrzenie w miejscu podłączenia akumulatora. Oba te zjawiska stanowią zagrożenia dla bezpieczeństwa otoczenia oraz wpływają na skrócenie żywotności akumulatora.